تشویق و تنبیه

در این مقاله و مقاله ی بعدی به تشویق و تنبیه و برخی از اصول به طور مختصر پردازیم

تشویق و تنبیه، پاداش اصولی دارد

در دیدگاه بسیاری از روانشناسان به طور کلی 2دسته رفتار در بچه ها وجود دارد.مطلوب و نامطلوب

     رفتارهای مطلوب یا در کودکان ایجاد شده و یا نشده. هدف ما در تشویق و پاداش ایجاد و یا تقویت رفتار مطلوب در کودک است. با تعریف ارائه شده رفتارهایی مثل دیر خوابیدن، غذا نحوردن و از این دست رفتارها نا مطلوب نیستند بلکه رفتار مطلوب زود خوابیدن و غذا خوردن یا در کودک ایجاد نشده و یا نرخ آن کم است که باید با تشویق یا پاداش نرخ آن افزایش یابد. طبقاین تعریف رفتار نا مطلوب تنها رفتارهایی محسوب می شود که تم آزار واذیت دارند مثل گاز گرفتن، فحش دادن و غیره…

تشویق می تواند به صورت توجه و  تحسین به کودک ارائه شود. همچنین می توان از پاداش هم که به دو صورت مادی و فرصت می باشد برای تقویت رفتار مطلوب استفاده کرد. پاداش در حقیقت نتیجه عینی و  ملموس یک رفتار مطلوب است. اما در عین حال اگر پاداش یا تشویق در جای نا مناسب به کودک داده شود بسیار خطرناک است. چند دلیل برای خطرناک بودن پاداش در جای ناماسب بشرح ذیل است:

1-     پاداش اگر در جای نا مناسب داده شود انگیزه درونی کودک را از بین می برد یعنی کودکی که انگیزه درونی برای انجام کاری دارد نباید برای انجام آن کار تشویق شود.

2-     پاداش و تشویق نباید زودتر از انجام عمل صورت گیرد مثلاً هنوز کودک سلام نکرده و می گوییم این شکلات را بگیر و وقتی داخل شدی سلام کن.

3-     برای یک رفتار نامطلوب نباید پاداش داد. مثلاً جیغ نزن آرام باش تا به تو شکلات بدهم.

تشویق و  پاداش اصولی دارد که با رعایت آن نتیجه بهتر حاصل می گردد. 

-مهمترین اصل پاداش و تشویق این است که باید بلا فاصله و یا در حین رفتار مطلوب صورت گیرد.
-تشویق باید به توصیف عمل مطلوب کودک بپردازد. مثللاً از اینکه می بینم غذایت را خوردی لذت میبرم و خیالم راحت می شود که قوی می شوی.
-پاداش و تشویق باید مورد علاقه و خواسته کودک باشد.
-پاداش و تشویق باید تنوع داشته باشد.
-پاداش و تشویق باید با رفتار کودک تناسب داشته باشد.
– پاداش و تشویق باید ثبات، تداوم و استمرار داشته باشد.
-پاداش باید قابلیت اجرا داشته باشد تا اعتبارمان را با نجام ندادنش نزد کودک از دست ندهیم.

تنبیه

تنبیه به معنی آگاه کردن کودک نسبت به عمل اشتباهش است (در تنیه هم مثل تشویق فقط یک رفتار را انتخاب می کنیم)

تنبیه دو نوع می باشد:

1-     محروم کردن

2-     جبران کردن

در محروم کردن موقعیت را در نظر می گیریم و ازقبل هم  برای کودک توضیح می دهیم که اگر آن رفتار مورد نظر را انجام داد آن وسیله خاص را از او می گیریم. مثلاً می گوییم اگر از این به بعد چیزی را پرت کنی برای یک روز ماشینت را می گیرم.

در جبران کردن از کودک می خواهیم که مسولیت کارش را بپذیرد و آن کار را جبران کند. مثلاً اگر آشغال شکلات را روی زمین ریخته از او می خواهیم آن را جمع کند. ممکن است کودک قشقرق به پاکند که در این صورت با روش های مدیریت قشقرق که در این مقاله نمی گنجد مدیریت می کنیم.

تنبیه نیز اصولی دارد:

۱-تنبیه باید در حین رفتار یا بلا فاصله بعد از رفتار باشد.

۲- تناسب بین رفتار بد انجام شده و آنچه از او می گیریم باید وجود داشته باشد.

۳- تنبیه باید تنوع داشته باشد.

۴- چیزی که کودک را از آن محروم می کنیم باید مورد علاقه او باشد.

۵- در تنبیه باید ثبات داشته باشیم.

۶- تنبیه باید قابلیت اجرا داشته باشد. اگر تنبیه قابل اجرا نباشد والدین یا مراقبین کودک به مرور زمان اعتبار خود را از دست می دهند ودیگر کودک از آن ها حساب نمی برد.

۷- والدین گاهی به جای اینکه در موقعیت های کاهشی از تنبیه استفاده کنند در موقعیت های افزایشی استفاده می کنند مثلاً این اشتباه است که بگوییم اگر دندانت را مسواک نزنی لگو را از تو می گیرم؛ بلکه باید بگوییم دندانت را مسواک بزنی لگو بازی می کنیم.

۸- از قبل به کودک اطلاع می دهیم که نتیجه عملش چه خواهد بود و مسئولیت انتخاب آن عمل را به خودش واگذار می کنیم.